Bloedarmoede: bloedarmoede en de risico's ervan

Geplaatst: Juli 24, 2024
Dr. med. Wolfgang Bachmann
Dr. med. Wolfgang Bachmann

Huisarts

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) lijdt ongeveer 24,8% van de bevolking aan bloedarmoede. Dit komt overeen met één op de vier mensen. 

Bloedarmoede is een aandoening waarbij het aantal rode bloedcellen en hemoglobine in het bloed erg laag is. Dit uit zich vaak in vermoeidheid, slechte concentratie en hartkloppingen. 

In deze gids kun je alles lezen over bloedarmoede, de triggers, de symptomen, wie er het vaakst door getroffen wordt en de behandelingsmogelijkheden, naast veel andere interessante informatie die het weten waard is.

Inhoud

Wat is bloedarmoede? 

Bloedarmoede is het gebrek aan rode bloedcellen (erytrocyten) of hemoglobine in het bloed. Hemoglobine is een ijzerrijk eiwit in rode bloedcellen, dat verantwoordelijk is voor de kleur van ons bloed. De belangrijkste taak van het rode bloedpigment is het transporteren van zuurstof van de longen naar de rest van het lichaam. Als er te weinig hemoglobine in het lichaam is, kunnen de organen niet van zuurstofrijk bloed worden voorzien. 

Wat veroorzaakt bloedarmoede? 

Er zijn verschillende redenen waarom je last kunt hebben van bloedarmoede. De belangrijkste oorzaken zijn 

  • Onvoldoende vorming van rode bloedcellen. Dit wordt vaak veroorzaakt doordat het beenmerg, dat normaal verantwoordelijk is voor de vorming van bloedcellen, niet goed functioneert. Dit is levensbedreigend. 
  • Je hebt te veel bloed verloren door een blessure, je menstruatie of een andere omstandigheid.
  • Je lichaam keert zich tegen zijn eigen bloedcellen door veranderingen in het immuunsysteem.

Hoewel bloedarmoede en ijzerverlies twee verschillende dingen zijn, lijden patiënten met bloedarmoede vaak ook aan een ijzertekort. 

 

➤ Wist je dat 10% van de mensen wereldwijd een ijzertekort heeft?

 

Dit is een alarmerend percentage omdat ijzer een belangrijke rol speelt bij de zuurstofvoorziening van de afzonderlijke lichaamssystemen. 

Let op: Bloedarmoede wordt in het begin vaak niet opgemerkt omdat het slechts zwak begint. Bloedarmoede kan echter in de loop der jaren verergeren en symptomen veroorzaken. Met een hematocriettest kan het aantal rode bloedcellen in het bloed worden bepaald en een hemoglobinetest geeft informatie over het aantal ijzerrijke eiwitten in je bloed.

Wat zijn de gevolgen van bloedarmoede? 

Zoals je waarschijnlijk wel weet, is een voldoende toevoer van zuurstof uiterst belangrijk om de hersenen, weefsels, spieren en cellen goed te laten functioneren. Als dit wordt beperkt door bloedarmoede, kan dit zich uiten in verschillende symptomen: 

  • Vermoeidheid en zwakte, bleke huid 
  • Onregelmatige en verhoogde hartslag
  • Ademhalingsmoeilijkheden zoals kortademigheid, slechte lichamelijke conditie of verminderd uithoudingsvermogen
  • Pijn op de borst
  • Duizeligheid en verlies van stabiliteit
  • Concentratieproblemen
  • Koude handen en voeten 
  • Hoofdpijn 

Wie loopt er een bijzonder risico op bloedarmoede? 

Verschillende groepen mensen kunnen in toenemende mate last hebben van bloedarmoede:

  • Mensen met een ijzer- of vitamine B12-tekort

Bijvoorbeeld als je al een ijzertekort of vitamine B12-tekort hebt. Deze gebreksverschijnselen kunnen worden uitgelokt als je een onevenwichtig voedingspatroon hebt of een veganistisch of vegetarisch dieet volgt.

Als je dierlijke producten vermijdt, kun je deze gebreksverschijnselen ervaren, omdat ze zeer goede bronnen van ijzer en vitamine B zijn. Wat verrassend lijkt, maar ook van invloed kan zijn op de opname van vitamine B, is een Candida-infectie. De infectie beïnvloedt namelijk de manier waarop het lichaam voedingsstoffen kan opnemen. 

  • Vrouwen, zwangere vrouwen en senioren

Onderzoek toont aan dat vrouwen vaker last hebben van bloedarmoede dan mannen en dat bloedarmoede vooral vaak voorkomt tijdens de zwangerschap. Bovendien neemt het risico op bloedarmoede toe vanaf de leeftijd van 65 jaar. 

  • Mensen met een ernstige reeds bestaande aandoening

Andere mensen die sneller te weinig hemoglobine en rode bloedcellen produceren zijn mensen die lijden aan een auto-immuunziekte, HIV/AIDS, reumatoïde artritis, nierziekte of kanker.  

Mensen die lijden aan een spijsverteringsstoornis, zoals het lekkende darmsyndroom of de inflammatoire darmziekte Crohn, hebben ook vaker last van gebreksverschijnselen of bloedarmoede. De reden hiervoor is de niet-intacte opname van voedingsstoffen in de darm. Daarnaast kan medicijngebruik, zoals aspirine, de opname van bepaalde voedingsstoffen blokkeren.

  • Andere factoren die bloedarmoede kunnen veroorzaken 

Soms is bloedarmoede ook genetisch bepaald en wordt het niet veroorzaakt door leefstijlfactoren of voeding. Hieronder vallen aplastische anemie (je lichaam maakt niet genoeg rode bloedcellen aan), beenmergziekten zoals leukemie en myelofibrose, hemolytische anemie (rode bloedcellen worden sneller vernietigd dan het beenmerg ze kan vervangen) of sikkelcelanemie (de hemoglobine produceert defecte rode bloedcellen die niet door het lichaam kunnen worden gebruikt en vroegtijdig afsterven).

Hoe gevaarlijk is bloedarmoede? 

In het geval van bloedarmoede zijn vooral de bijwerkingen hartkloppingen en ademhalingsmoeilijkheden gevaarlijk. Deze symptomen worden veroorzaakt doordat het lichaam het gebrek aan zuurstof probeert te reguleren. Als de aandoening echter lang aanhoudt, kan dit leiden tot hartinsufficiëntie. Dit kan ernstige gevolgen hebben. 

We raden je daarom aan contact op te nemen met je arts als je bloedarmoede vermoedt of hebt bevestigd door middel van een hemoglobine-test en hem of haar te raadplegen. 

Hoe kan bloedarmoede worden beïnvloed door voeding? 

Naast een adequate inname van ijzer, vitamine B12 en foliumzuur is een evenwichtige voeding bijzonder belangrijk:

  • Daarom moet je kant-en-klaarmaaltijden en fastfood zoveel mogelijk uit je dieet schrappen. Daarnaast moeten zogenaamde "lege" calorieën, zoals geraffineerde granen, suiker en synthetische ingrediënten, worden vermeden en worden vervangen door voedzame voedingsmiddelen.  
  • Frisdranken, koffie en zwarte thee moeten ook worden vermeden, omdat deze producten de ijzeropname remmen. 
  • Calcium bindt zich aan ijzer, wat een negatief effect kan hebben op de opname van ijzer. Daarom moeten conventionele zuivelproducten ook slechts zeer zelden worden geconsumeerd. 

Welke natuurlijke behandelingen zijn er voor bloedarmoede? 

De behandeling van de symptomen van bloedarmoede kan op een natuurlijke manier worden ondersteund. We presenteren daarom vier manieren waarop je de aanmaak van hemoglobine en rode bloedcellen kunt stimuleren. 

  • Versterk je milt! 

De milt is verantwoordelijk voor het filteren van het bloed. Dit betekent dat dode, defecte of misvormde rode bloedcellen uit het bloed worden gefilterd en in de milt worden afgebroken. Hierdoor blijven de gezonde rode bloedcellen in het bloed. De gezondheid van je milt is dus belangrijk, want een vergroting van het orgaan kan ertoe leiden dat er te veel rode bloedcellen worden uitgefilterd. Het resultaat is een onvoldoende aantal rode bloedcellen.  

Kies daarom voedingsmiddelen die je milt ondersteunen! Bijvoorbeeld voedingsmiddelen die veel bittere stoffen bevatten, zoals rucola, grapefruit en kurkuma. 

  • Versterk je darmen!

Om de opname van voedingsstoffen te verbeteren, kun je probiotica capsules of probiotica poeder gebruiken. Een gezonde darm is essentieel voor de opname van voedingsstoffen. Daarom is het motto niet: "Je bent wat je eet." Het motto zou eerder moeten zijn: "Je bent wat je verteert".

Als de spijsvertering verstoord is, worden voedingsstoffen niet goed opgenomen en geassimileerd. Dit betekent dat je zoveel ijzer- en vitamine B-supplementen kunt nemen als je wilt, maar als je darmen niet gezond zijn en ze niet goed kunnen opnemen, zijn ze nutteloos. 

Een medische studie van Stanford heeft aangetoond dat het vitamine B-niveau en het ijzergehalte vaak stijgen wanneer probiotica worden ingenomen. 

  • Zorg ervoor dat je ijzerrijk voedsel eet!

De volgende stap in het overwinnen van je bloedarmoede symptomen is het eten van ijzerrijk voedsel. Dit kun je doen door de volgende producten te eten: 

  • mager vlees 
  • Zeevruchten
  • Noten
  • Bonen

De beste ijzerrijke voedingsmiddelen zijn rundvlees en kippenlever.

➤ Lever? Dit lijkt misschien vreemd, maar als je biologische kippenlever koopt bij je favoriete boer of natuurvoedingswinkel is het geen probleem. Lever is niet alleen rijk aan ijzer, maar levert ook waardevolle B-vitamines, waardoor het een uiterst voedzaam voedingsmiddel is. 

Maar let op: zwangere vrouwen moeten het eten van lever absoluut vermijden. De reden hiervoor is het extreem hoge vitamine A-gehalte, dat schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind in de baarmoeder. 

  • Neem de juiste voedingssupplementen! 

Natuurlijk zijn er ook nuttige voedingssupplementen tegen bloedarmoede die je kunt nemen om een gezond dieet te ondersteunen. Maar zoals we al hebben gezegd, is de werking van je darmen van het grootste belang, en daarom is het aan te raden om probiotica tabletten te nemen. Een lijst van aanvullende supplementen die kunnen worden gebruikt ter ondersteuning van de behandeling van bloedarmoede symptomen zijn: 

Conclusie

Bloedarmoede betekent dat er te weinig rode bloedcellen of hemoglobine worden aangemaakt en aanwezig zijn in het bloed. Dit kan leiden tot verschillende symptomen die ernstige gevolgen kunnen hebben, vooral over een langere periode. Omdat symptomen zoals vermoeidheid, concentratiegebrek, koude handen en voeten en duizeligheid geen vaststaande klachten zijn en ook door allerlei andere ziekten kunnen worden veroorzaakt, moeten ze niet zelf worden gediagnosticeerd. Het is daarom heel belangrijk om je door een arts te laten onderzoeken als je bloedarmoede vermoedt.

 

Bronnen (in het Engels): 

Cavill, I., Auerbach, M., Bailie, G. R., Barrett-Lee, P., Beguin, Y., Kaltwasser, P., Littlewood, T., Macdougall, I. C., & Wilson, K. (2006). Iron and the anaemia of chronic disease: a review and strategic recommendations. Current medical research and opinion, 22(4), 731–737. https://doi.org/10.1185/030079906X100096

Madu, A. J., & Ughasoro, M. D. (2017). Anaemia of Chronic Disease: An In-Depth Review. Medical principles and practice : international journal of the Kuwait University, Health Science Centre, 26(1), 1–9. https://doi.org/10.1159/000452104

Gasche, C., Lomer, M. C., Cavill, I., & Weiss, G. (2004). Iron, anaemia, and inflammatory bowel diseases. Gut, 53(8), 1190–1197. https://doi.org/10.1136/gut.2003.035758

WHO - World Health Organization (2008). https://www.who.int/vmnis/anaemia/prevalence/summary/anaemia_data_status_t2/en/ Zugegriffen im August, 2020

Goonewardene, M., Shehata, M., & Hamad, A. (2012). Anaemia in pregnancy. Best practice & research. Clinical obstetrics & gynaecology, 26(1), 3–24. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2011.10.010

Gómez Ramírez, S., Remacha Sevilla, Á. F., & Muñoz Gómez, M. (2017). Anaemia in the elderly. Anemia del anciano. Medicina clinica, 149(11), 496–503. https://doi.org/10.1016/j.medcli.2017.06.025

Solik, P., & Murin, J. (2004). Anaemia in heart failure. Bratislavske lekarske listy, 105(12), 419–423.

Your guide to anemia. National Heart, Lung, and Blood Institute. https://www.nhlbi.nih.gov/files/docs/public/blood/anemia-yg.pdf. Zugegriffen im August, 2020.