Hoge temperaturen: wat te doen als hitte-uitputting en hitteberoerte dreigen?

Veröffentlicht am: Juni 12, 2024
Dr. med. Wolfgang Bachmann
Dr. med. Wolfgang Bachmann

Huisarts

Hitte: Verhoogd risico op hitte-uitputting en hitteberoerte

De zomer doet je de groeten! We vinden het heerlijk om weer buiten te zijn en te genieten van de zon.

Maar als de zon toeneemt, neemt ook de hitte toe en daarmee het risico op hitte-uitputting of een hitteberoerte. 

De zonnestralen hebben veel voordelen voor onze gezondheid. Maar intense hitte is zwaar voor ons hele lichaam - vooral voor ons hart. Niet voor niets zijn er elk jaar nieuwe gevallen van ogenschijnlijk jonge, gezonde mensen die gewoon dood neervallen tijdens het sporten of andere lichamelijke activiteiten. 

Vanaf 30 °C draait ons lichaamseigen airconditioningsysteem op volle toeren!

Wat doet de hitte met ons?

Ons lichaam reguleert de hogere buitentemperaturen normaal gesproken door zweet te produceren. Dit verdampt aan de oppervlakte van het lichaam en koelt ons organisme af.

Als het echter extreem warm is, moet ons lichaam nog meer zweet produceren om het koelend te houden. Hierbij verliest het lichaam echter niet alleen water, maar ook waardevolle elektrolyten en zouten. Daarom smaakt zweet licht zout. Bij extra lichamelijke inspanning en een hoge luchtvochtigheid neemt het effect nog toe en zweten we nog meer.

Het resultaat? 

Het bloed wordt dikker en stroomt langzamer, de bloeddruk daalt en de algemene voorziening van vitale organen wordt moeilijker.

De verminderde bloedstroom betekent dat er minder bloed naar het hart wordt gepompt. Het orgaan moet harder werken en sterker kloppen. Ook de hersenen worden minder goed van bloed voorzien. De bloedsomloop stort in. Dit leidt tot zwakte, bewusteloosheid en uiteindelijk tot hitte-uitputting.

Onderscheid maken tussen hitte-uitputting en hitteberoerte

Bij hitte-uitputting zweet de getroffen persoon overvloedig en verliest hij water en elektrolyten. Hierdoor wordt het hart zwaar belast.

Hitte-uitputting kan echter ook eindigen in een hitteberoerte, waarbij de getroffenen niet meer kunnen zweten in vergelijking met instorten. De hitte blijft binnen en hoopt zich op. Er is geen afkoeling.

Beide hitteaandoeningen kunnen tot de dood leiden als ze niet worden behandeld en moeten altijd serieus worden genomen.

Hoe raakt het lichaam überhaupt oververhit?

Een combinatie van intense hitte, fysieke inspanning, een lage vocht- en elektrolytenbalans en een vochtige omgevingstemperatuur zijn zwaar voor ons lichaam. Bovendien overschatten veel mensen (vooral atleten) vaak hun eigen prestatielimieten en het warme zomerweer. 

➤ In één uur kan het lichaam tot 5 liter water verdampen!

Wie loopt er risico?

In principe kan intense hitte voor iedereen gevaarlijk zijn. Maar mensen die uitdrogingsmedicatie gebruiken, kampen met bestaande hart- en vaatziekten of chronische ziekten of problemen hebben met de bloedsomloop lopen extra risico.

Maar let op: niet iedereen weet dat hij of zij een hartaandoening heeft! Mensen met een hoge bloeddruk voelen zich bijzonder goed. Warmte werkt echter als een versterker. Sterfgevallen door hitte zijn vaak te wijten aan een onopgemerkt hartprobleem.

Hoe kun je hitte-uitputting voorkomen?

1. zorg voor voldoende vochtinname

Als je veel zweet, moet je nog meer drinken. Streef naar minstens 2-3 liter water of ongezoete thee per dag. Het is het beste om elk uur een glas water te drinken. Groenten en fruit met een hoog watergehalte, zoals watermeloen, komkommer of bessen, zijn ook zeer goede vochtbronnen en moeten worden toegevoegd aan je dagelijkse vochtinname.

2. elektrolyten terugsturen

Zoals gezegd verliest het lichaam niet alleen water bij het zweten, maar ook waardevolle mineralen en sporenelementen zoals kalium, calcium, magnesium, natrium, zink, selenium en chroom. Kalium is bijvoorbeeld nodig om het hart gelijkmatig te laten kloppen. Een tekort kan leiden tot gevaarlijke hartritmestoornissen.

Naast een uitgebalanceerd dieet is een mix van verschillende mineralen zoals het alkaline balanspoeder ook geschikt om je elektrolytenbalans in balans te brengen. Licht gezouten, lauwe bouillon of zoutstaafjes helpen ook om zouten op te nemen.

3. juiste koeling

Als het warm is, is het het beste om uit de hitte te gaan en af te koelen. Zorg er vooral bij het sporten voor dat je nek beschermd is tegen de zon. Er zijn ook een aantal voedingsmiddelen die je van binnenuit afkoelen. Dit zijn onder andere rauwe groenten en voedingsmiddelen met een hoog watergehalte. 

Pas op met ijs: te snel ijs of koud voedsel eten kan je eigen temperatuurregeling verstoren, wat leidt tot meer zweten. Het is beter om lauw eten en drinken te eten om je af te koelen.

Om een ernstig oververhit lichaam af te koelen, is het ook aan te raden om jezelf te bedekken met natte doeken of koelpacks te gebruiken. Deze moeten echter altijd in een handdoek worden gewikkeld om bevriezing te voorkomen. Spring ook niet helemaal oververhit in het koude water. 

4. wachten op optimale omstandigheden

Vooral sporters moeten 's ochtends of 's avonds gaan sporten en de middaghitte overslaan.

Conclusie:

Om volop van de zomer te genieten, zijn er een paar regels die je moet volgen. Want hitte kan in extreme gevallen heel gevaarlijk voor ons zijn. Zorg ervoor dat je voldoende drinkt. Maar water alleen is niet genoeg. Je moet ook je elektrolytenbalans stabiel houden, d.w.z. mineralen en spoorelementen binnenkrijgen. Je moet ook extreme hitte vermijden, regelmatig afkoelen en indien mogelijk 's ochtends of 's avonds sporten.

 

Bronnen (in het Engels):

Camera, E., Mastrofrancesco, A., Fabbri, C., Daubrawa, F., Picardo, M., Sies, H. et al. (2009, February). Astaxanthin, canthaxanthin and β‐carotene differently affect UVA‐induced oxidative damage and expression of oxidative stress‐responsive enzymes. Experimental Dermatology, doi: 10.1111/j.1600-0625.2008.00790.x

Hamm, L. L., Nakhoul, N. & Hering-Smith, K. S. (2015, December). Acid-Base Homeostasis. Clinical Journal of the American Society of Nephrology, 10(12): 2232–2242, doi: 10.2215/CJN.07400715

Remer T. (2000, July-August). Influence of diet on acid-base balance. Seminars in Dialysis, 13(4):221-6