Wat is mestcelactivatiesyndroom (MCAS)?

Veröffentlicht am: Juni 12, 2024
Dr. med. Wolfgang Bachmann
Dr. med. Wolfgang Bachmann

Huisarts

Wat is mestcelactivatiesyndroom (MCAS)?

Mastcelactiveringssyndroom (MCAS) betekent dat mestcellen meer boodschapperstoffen afgeven, wat tot verschillende symptomen kan leiden. Helaas is de diagnose MCAS zeer tijdrovend en vaak alleen mogelijk door andere ziekten uit te sluiten op basis van de symptomen.

 

➤ Naar schatting lijdt 7-15% aan deze ziekte, maar vaak wordt de diagnose niet gesteld.

 

Maar wat zijn mestcellen precies? Hoe manifesteert het mestcelactivatiesyndroom zich? In deze gids kun je meer te weten komen over dit onderwerp.

Inhoud

Wat zijn mestcellen?

➤ Wist je dat mestcellen (mastocyten) de belangrijkste pijlers van het immuunsysteem in het menselijk lichaam zijn?

Als je deze cellen onder de microscoop bekijkt, zie je dat ze, in tegenstelling tot andere cellen, kleine bolletjes bevatten. Deze zijn er om boodschapperstoffen (chemische signaalstoffen) op te slaan.

Boodschapperstoffen zijn op hun beurt weer nodig om een passende reactie van het immuunsysteem op gang te brengen en te versterken bij contact met virussen, bacteriën, parasieten en allergenen. Deze cellen en de boodschapperstoffen die ze transporteren zijn ook betrokken bij wondgenezing en zenuwbescherming.

Mastcellen komen voor in alle organen en weefsels. Ze zijn vooral te vinden langs de buitenranden (darmen, huid, slijmvliezen), langs bloedvaten en zenuwen. De cellen worden gevormd uit stamcellen (voorlopercellen) in het beenmerg, van waaruit ze door het lichaamsweefsel migreren tot ze zich op één plek vestigen en hun functie vervullen.

Wat is mestcelactivatiesyndroom?

Mastcelactivatiesyndroom (MCAS) treedt op wanneer mestcellen niet langer alleen een immuunrespons opwekken tegen allergenen, virussen en dergelijke. In plaats daarvan zijn ze permanent actief en komen de genoemde boodschapperstoffen in toenemende mate vrij. Dit betekent dat de cellen zelfs zonder ontsteking "strijdlustig" zijn, waardoor bijvoorbeeld de histamineconcentratie in het lichaam toeneemt.

Histamine speelt een belangrijke rol in het slaap-waakritme en beïnvloedt ook de eetlust. Te veel van deze boodschapperstof in het lichaam kan echter allergische huidreacties veroorzaken. Heparine is een andere boodschapperstof die verantwoordelijk is voor de verwijding van bloedvaten en bloedverdunning. Door een hoge afgifte van heparine hebben patiënten die lijden aan MCAS de neiging om heviger te bloeden na verwondingen, tijdens een operatie of bijvoorbeeld tijdens hun menstruatie.

Moleculair farmacoloog professor Dr. Gerhard J. Molderings van het Instituut voor Farmacologie en Toxicologie van het Universitair Ziekenhuis Bonn doet al enkele jaren onderzoek naar het mestcelactivatiesyndroom. Hij vermoedt dat veel symptomen die voorheen niet aan een ziekte konden worden toegeschreven, aanwijzingen zijn voor MCAS.

Bestel nu Lipsomale vitamine C!

Wat zijn de symptomen van MCAS?

De symptomen kunnen variëren afhankelijk van welk orgaan is aangetast door de veranderde mestcellen. De symptomen lijken vaak op een chronische ontstekingsziekte, een verkoudheid en soms kunnen er ook symptomen optreden die lijken op voedselvergiftiging.

Andere symptomen:

  • Duizeligheid
  • Concentratiestoornissen
  • Slapeloosheid en paniekaanvallen
  • Allergische reacties zoals jeukende plekken, puistjes, roodheid
  • Blaren op de huid
  • Problemen met het maagdarmkanaal (indigestie, krampen en pijn)
  • Verhoogde bloeding tijdens operaties
  • Menstruatiekrampen en meer bloedverlies
  • Pijn in het bot
  • Anafylactische reacties

➤Koop nu natuurlijke vitamine C!

Welke vormen van primair mestcelactivatiesyndroom zijn er?

1. mastocytose van de huid

Bij deze vorm van de ziekte zijn er alleen goede ophopingen van mestcellen, die zich beperken tot de huid en het beenmerg of andere organen niet aantasten. Er zijn roodbruine pigmentvlekken te herkennen, waarvan sommige blaren vormen op de huid. Als hierover wordt gewreven, wordt de afgifte van histamines door de mestcellen verhoogd, wat kan leiden tot zwelling.

 

➤ De ziekte treedt meestal op in de kindertijd en geneest vaak in de puberteit.

 

2.   systematische mastocytose (SM)

Systematische mastocytose omvat verschillende ziekten die allemaal een abnormale ophoping van mestcellen in een inwendig orgaan hebben. Verschillende organen kunnen aangetast worden door een verhoogd aantal cellen.

3. mestcelleukemie (MCL)

Deze vorm komt minder vaak voor en ontstaat wanneer kwaadaardige mastcelmutaties zich snel en ongecontroleerd vermenigvuldigen. Het is een vorm van kanker, maar zonder dat de tumor zich op één plaats vestigt. Dit betekent dat bij deze vorm van kanker een kwaadaardig gemuteerde cel zich in het bloed vermenigvuldigt en door het hele lichaam verspreidt.

4 Systematische mastceloveractiviteitsstoornis

Bij deze ziekte ligt de focus niet op celdeling, maar eerder op de afname van apoptose van mestcellen. Apoptose is een vorm van geprogrammeerde celdood. Dit betekent dat bij deze vorm van de ziekte de cellen langer leven, wat resulteert in een langzame toename van het aantal mestcellen in het lichaam. Dit verhoogt de concentratie van boodschapperstoffen, die op hun beurt verschillende symptomen kunnen veroorzaken.

➤Koop nu vitamine C-capsules met een hoge dosis!

Hoe wordt de diagnose MCAS gesteld?

Er wordt een grondige anamnese afgenomen aan de hand van een vragenlijst, die kan helpen om de symptomen te categoriseren. Een lichamelijk onderzoek, waarbij huidveranderingen kunnen worden opgespoord, wordt gevolgd door een echografie van organen zoals de lever en milt. Daarnaast worden een gastroscopie en colonoscopie uitgevoerd, waarbij de biopten worden getest op verschillende antilichamen en de mestcellen worden geteld. Sommige mestcelmediatoren kunnen worden opgespoord met laboratoriumtests, hoewel het aantal klinieken dat deze tests uitvoert erg klein is.

De diagnose MCAS is erg moeilijk en verhoogde waarden kunnen vaak niet worden gedetecteerd. De diagnose wordt dan gesteld door andere ziekten uit te sluiten.

Hoe wordt MCAS behandeld?

  • Voedingsmiddelen die rijk zijn aan histamine moeten worden vermeden. Dit zijn bijvoorbeeld citrusvruchten, aardbeien, peulvruchten, kaas en gerookte producten (ham, salami, gerookte vis).
  • De hoeveelheid histamine die wordt opgenomen kan worden verminderd door ook alcohol te vermijden. Alcohol kan MCAS in het algemeen bevorderen. Vooral rode wijn bevat veel histamine, wat de ziekte bevordert.
  • Uitlokkende factoren die al bekend zijn moeten worden vermeden (bijv. allergieën)
  • Combinatie van H1- en H2-antihistaminica als basistherapie
  • Afhankelijk van de tolerantie kunnen mestcelstabilisatoren zoals cromoglycinezuur en quercetine geleidelijk worden toegediend.
  • Vitamine C, tot maximaal 750 mg per dag, kan de degranulatie van mestcellen helpen remmen.
 

Bronnen (in het Duits):

Brockow, K.(2013). Mastzellaktivierungssyndrome. Hautarzt 64, 102–106. doi: 10.1007/s00105-012-2452-6

Delves J. P, Mastozytose. (2019). Online unter: https://www.msdmanuals.com/de/heim/immunst%C3%B6rungen/allergische-reaktionen-und-andere-hypersensitivit%C3%A4tsst%C3%B6rungen/mastozytose

Molderings G. J., Homann J., Brettner S., Raithel M., Frieling T. (2014). Systemische Mastzellaktivierungserkrankung: Ein praxisorientierter Leitfaden zu Diagnostik und Therapie [Mast cell activation disease: a concise practical guide for diagnostic workup and therapeutic options]. Dtsch Med Wochenschr. 139(30):1523-1538. doi:10.1055/s-0034-1370055

Sturm, Karina. “Das Mastzellaktivierungssyndrom. Eine Volkskrankheit?” Das Mastzellaktivierungssyndrom (2017).

Tischler D., Jossé U. S. (2018). “Mastzellen-Aktivierungssyndrom: Spielt Ernährung Eine Rolle?” Online unter: www.mein-allergie-portal.com/mastozytose/1547-mastzellenaktivierungssyndrom-spielt-ernaehrung-eine-rolle/all-pages.html.

 

Quellen (in englischer Sprache):

Akin C., Valent P., Metcalfe D.D. (2010). Mast cell activation syndrome: Proposed diagnostic criteria. J Allergy Clin Immunol. 126(6):1099-104.e4. doi:10.1016/j.jaci.2010.08.035

Bains S.N., Hsieh F.H. (2010). Current approaches to the diagnosis and treatment of systemic mastocytosis. Ann Allergy Asthma Immunol. 2010;104(1):1-41. doi:10.1016/j.anai.2009.11.006

Homann J., Kolck U.W., Ehnes A., Frieling T., Raithel M., Molderings G.J. (2010). Die systemische Mastozytose--Standortbestimmung einer internistischen Erkrankung. Med Klin (Munich). 2010;105(8):544-553. doi:10.1007/s00063-010-1093-8

Molderings, G. J. et al. (2011). “Mast cell activation disease: a concise practical guide for diagnostic workup and therapeutic options.” Journal of hematology & oncology vol. 4 10. 22 Mar. 2011, doi:10.1186/1756-8722-4-10

Picard M., Giavina-Bianchi P., Mezzano V., Castells M.(2013). Expanding spectrum of mast cell activation disorders: monoclonal and idiopathic mast cell activation syndromes. Clin Ther. 35(5):548-562. doi:10.1016/j.clinthera.2013.04.001

Valent P., Akin C., Arock M., et al. (2012). Definitions, criteria and global classification of mast cell disorders with special reference to mast cell activation syndromes: a consensus proposal. Int Arch Allergy Immunol. 157(3):215-225. doi:10.1159/000328760