Het toxische effect van BPA en de symptomen ervan: Hoe vernietigt BPA ons lichaam?

Veröffentlicht am: Juli 24, 2024
Irina Fink
Irina Fink

Natuurgeneeskundige

Bisfenol A (bekend als BPA) is een synthetische koolstofverbinding die alomtegenwoordig is in ons moderne leven. BPA wordt gebruikt in van alles, van splintervrije plastic waterflessen en voedselcontainers tot kassabonnen, ingeblikt voedsel en drankvullingen. BPA wordt zelfs aangetroffen in koffieblikjes en biervaten. Het is letterlijk onmogelijk om de stof helemaal te vermijden. De toxische effecten van BPA zijn nu tenminste goed gedocumenteerd in de medische literatuur. En de resultaten zijn niet bepaald appetijtelijk. Wetenschappelijke studies tonen aan dat deze chemische stof ernstige schade toebrengt aan het lichaam en op lange termijn de hormoonhuishouding verstoort.

De schade kan zelfs toekomstige generaties treffen, bijvoorbeeld je kinderen en kleinkinderen, als je in contact bent gekomen met BPA. Na deze zorgwekkende bevindingen is het duidelijk dat we deze chemische stof moeten vermijden als de pest en er alles aan moeten doen om het van de markt te halen.

In juli 2018 identificeerden onderzoekers in de eerste studie in zijn soort een andere risicofactor die verantwoordelijk is voor een verscheidenheid aan spijsverteringsaandoeningen. De resultaten van de studie zijn uiterst zorgwekkend. Ze identificeerden BPA als een risicofactor voor inflammatoire darmziekten.

Laten we eens wat dieper ingaan op de giftige effecten van BPA, waar deze schadelijke chemische stof zich schuilhoudt en hoe je het het beste kunt vermijden.

Inhoud

Inzicht in de toxische effecten en de invloed van BPA op de oestrogeenbalans

De meeste fabrikanten gebruiken BPA-houdende coatings om hun voedsel- en drankblikjes te bekleden. Voor iemand die een "typisch modern" dieet eet, d.w.z. voornamelijk bewerkt/verpakt voedsel, is het praktisch onmogelijk om de stof te vermijden. Volwassenen krijgen BPA voornamelijk binnen via voedsel. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze hormoonontregelaar nu kan worden opgespoord in de urine van 93 procent van alle Amerikanen.

Laten we eerst eens kijken hoe deze chemische stof in zo'n grote mate zijn weg heeft kunnen vinden in ons dagelijks leven. De stof werd in 1891 ontwikkeld in een laboratorium. Al in de jaren 1930 werd duidelijk dat BPA door en door synthetisch was. Dit gaf wetenschappers het eerste duidelijke bewijs van de giftigheid ervan. Desondanks ontwikkelde de bloeiende chemische industrie na de Tweede Wereldoorlog harde polycarbonaat plastics. Rond dezelfde tijd werd BPA ook toegevoegd aan epoxyhars in metalen voedselblikken.

In de decennia die volgden werden talloze onderzoeken uitgevoerd, adviescommissies kwamen bijeen en er ontstonden problematische belangenconflicten bij overheidsinstanties die BPA onderzochten. In 2007 leverde het eerste grote onderzoek bewijs dat de consumptie van ingeblikt voedsel leidt tot een aanzienlijke verontreiniging met BPA. Het onderzoek van de Environmental Working Group vond de hoogste concentraties in ingeblikte soepen, pasta en zuigelingenvoeding. De analyse toonde ook aan dat veel Amerikanen worden blootgesteld aan BPA op niveaus die hoger liggen dan de niveaus die schadelijk zijn gebleken in laboratoriumstudies. Toch is BPA vandaag de dag nog steeds aanwezig in tienduizenden consumentenproducten, ook al zijn de toxische gezondheidseffecten van BPA die hieronder beschreven worden algemeen bekend. 

 

Het toxische effect van BPA: Veroorzaakt onvruchtbaarheid

Een van de meest verwoestende effecten van BPA is dat de stof een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van onvruchtbaarheid. In een van de meest recente en robuuste studies gingen onderzoekers van de Universiteit van Buea in Kameroen op zoek naar het verband tussen BPA en onvruchtbaarheid. Ze ontdekten een aantal schokkende waarheden:

  • Het is bijna onmogelijk om contact met BPA te vermijden. De stof zit niet alleen in de meeste verpakte voedingsmiddelen, maar is nu ook een milieuvervuilende stof.
  • BPA tast de hormoonhuishouding aan en veroorzaakt voortplantingsstoornissen bij mannen.
  • Onderzoeken naar BPA hebben aangetoond dat foetussen in de baarmoeder het meeste risico lopen. De foetale fase is een kritieke ontwikkelingsfase voor de baby.
  • BPA kan leiden tot verschillende afwijkingen in het embryo, waaronder vervrouwelijking van mannelijke foetussen, atrofie van de testikels en bijbal, vergroting van de prostaat, verkorting van de anogenitale afstand, verstoring van de beat-to-beat variabiliteit en veranderingen in de parameters van volwassen sperma (bijv. aantal zaadcellen, beweeglijkheid en dichtheid).
  • BPA beïnvloedt de hypothalamus-hypofyse en de testiculaire as door bepaalde hormonen bij volwassenen te veranderen, wat in verband wordt gebracht met spermadisfunctie.
  • BPA leidt tot oxidatieve stress in de testes en bijballen. Dit suggereert dat het toedienen van antioxidanten zou kunnen helpen om een deel van de schade veroorzaakt door BPA ongedaan te maken.
  • BPA verhindert ook dat de schildklier van het embryo zich goed ontwikkelt.
  • Mannen die beroepsmatig waren blootgesteld aan BPA vertoonden hoge niveaus van BPA in hun bloed en urine, evenals abnormale spermaparameters.
  • Bovendien vertoonden mannen die waren blootgesteld aan BPA een verminderd libido en erectiele en ejaculatoire disfunctie.

Vrouwtjes worden ook beïnvloed. Een onderzoek uit 2013 door het Jilin Medical College in China toonde aan dat "langdurige blootstelling van vrouwelijke zoogdieren aan BPA kan leiden tot hormoonontregeling, gevolgd door morfologische en functionele veranderingen in de eierstok, baarmoeder, vagina en eileiders". Dit wordt in verband gebracht met vruchtbaarheidsproblemen. Deze negatieve effecten kunnen zowel worden waargenomen bij vrouwen die op natuurlijke wijze zwanger zijn geworden als bij vrouwen die hebben geprobeerd zwanger te worden met behulp van in-vitrofertilisatie (IVF). 

Een ander onderzoek van de Universiteit van Californië in San Francisco kwam tot de conclusie dat BPA de eicel al in een vroeg stadium beschadigde, nog voordat deze werd vrijgegeven. Als gevolg daarvan was er geen gezonde eicel beschikbaar voor de daaropvolgende IVF, waardoor de vrouwen niet zwanger werden.

In 2008 gaf zelfs het National Toxicology Programme toe dat het enige zorgen had over de huidige blootstelling van de bevolking aan BPA. De zorgen hadden vooral betrekking op de effecten op de prostaat bij foetussen, zuigelingen en kinderen, en op de hersenen en het gedrag, en waren gebaseerd op de werkelijke blootstellingsniveaus waaraan de meeste mensen dagelijks worden blootgesteld. 

Andere giftige effecten van BPA: Hoe BPA ons lichaam schaadt

Naast verminderde vruchtbaarheid is BPA in verband gebracht met een breed scala aan gezondheidsaandoeningen, waaronder obesitas en diabetes.

BPA als trigger voor prikkelbare darmsyndroom

In een baanbrekend onderzoek dat in de zomer van 2018 werd gepubliceerd in het tijdschrift "Experimental Biology and Medicine", ontdekten wetenschappers van de A&M University in Texas dat muizen die BPA in hun voeding binnenkregen symptomen ontwikkelden die vaak worden geassocieerd met prikkelbare darmsyndroom of colitis ulcerosa. De gebruikte hoeveelheden waren vergelijkbaar met wat de meeste Amerikanen via hun voeding binnenkrijgen. Onder inflammatoire darmziekten valt bijvoorbeeld ook de ziekte van Crohn.

BPA put vitamine D-voorraden uit

Vitamine D-tekort speelt een rol bij veel kwalen en ziekten, waaronder ongewenste gewichtstoename, kanker, slapeloosheid, artritis, hartaandoeningen, multiple sclerose, enz. Een onderzoek uit september 2016 toonde aan dat blootstelling aan BPA het vitamine D-niveau in de bloedbaan kan verlagen. Ftalaten, een andere giftige hormoonverstorende stof die wordt gebruikt in vinyl en veel nagemaakte parfums, blijken ook de vitamine D-spiegels in het lichaam te verlagen.

Het onderzoek, dat werd gepubliceerd in het Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism van de Endocrine Society, ontdekte dat de groep die werd blootgesteld aan hogere niveaus van ftalaten meer kans had op lage niveaus van vitamine D in hun bloed dan andere proefpersonen die werden blootgesteld aan lagere niveaus van de hormoonverstorende chemische stof. De wetenschappers ontdekten ook een verband tussen hoge BPA-niveaus en verlaagde vitamine D-niveaus bij vrouwen. Dit verband was niet statistisch significant bij mannen.

Wetenschappers geloven dat hormoonverstorende stoffen de werking van vitamine D in het lichaam verstoren op een vergelijkbare manier als dat ze de normale voortplantings- en schildklierfunctie verstoren.

BPA bevordert obesitas

In 2013 konden wetenschappers van het Kaiser Foundation Research Institute een verband leggen tussen BPA en obesitas. Ze analyseerden de BPA-niveaus in de urine van 1326 schoolkinderen in Shanghai. De resultaten toonden aan dat meisjes met hogere BPA-niveaus twee keer zoveel kans hadden op obesitas dan andere kinderen.

BPA leidt tot hartritmestoornissen

In 2011 publiceerden onderzoekers een onderzoek dat nieuwe inzichten verschafte in het verband tussen BPA en hartaandoeningen. Hun artikel in "PLOS One" stelt dat BPA de natuurlijke hartslag van vrouwelijke ratten veranderde. Dit leidde tot hartritmestoornissen, die in sommige gevallen plotselinge hartdood veroorzaken.

BPA als trigger voor prediabetes

Volgens een artikel gepubliceerd in het tijdschrift "Acta Diabetologica" worden "hogere niveaus van BPA in de urine geassocieerd met prediabetes, onafhankelijk van de traditionele risicofactoren voor diabetes".

Dit is vooral interessant omdat het aantoont dat BPA het glucosemetabolisme beïnvloedt via insulineresistentie, pancreas β-cellendisfunctie, adipogenese, ontsteking en oxidatieve stress, onafhankelijk van persoonlijke voedingsgewoonten en fitnessniveau.

BPA veroorzaakt schade aan tanden

Zelfs kleine hoeveelheden van de stof kunnen onverwacht veel schade aanrichten. Een Frans onderzoek uit 2013 toonde aan dat zelfs een kleine hoeveelheid BPA per dag het tandglazuur beschadigt. Hoewel dit onderzoek werd uitgevoerd op ratten, gaf het toch aanwijzingen waarom tandartsen steeds vaker tandschade aantreffen bij kinderen (witte vlekken, broos glazuur bij 18% van de kinderen). Dit zou in verband kunnen worden gebracht met blootstelling aan BPA in de vroege kinderjaren.

De giftige effecten van BPA: In welke producten zit de chemische stof verborgen?

Je kent de term "BPA" waarschijnlijk wel van drinkflessen, die allemaal het label "BPA-vrij" dragen. Drinkflessen zijn echter slechts een van de vele producten die deze hormoonontregelaar kunnen bevatten.

De meeste mensen realiseren zich niet dat de stof in veel industriële producten te vinden is, waaronder

  • CDS
  • Tandheelkundige sealants en tandheelkundige composieten
  • medische hulpmiddelen
  • Plastic servies
  • PVC-buizen
  • Speelgoed
  • enkele babyflessen

BPA wordt ook aangetroffen in veel valuta over de hele wereld, in thermische papieren bonnetjes en, verrassend genoeg, in voedselverpakkingen. Blootstelling aan BPA is geclassificeerd als gevaarlijk. Sommige onderzoeken tonen aan dat het hersenschade kan veroorzaken. Er zijn ook schadelijke effecten vastgesteld op het gedrag en de prostaat van foetussen, zuigelingen en kinderen.

Waarom je niet kunt vertrouwen op "BPA-vrije" plastic voorwerpen

Maar BPA is niet het enige probleem. Nadat consumenten meer en meer hun bezorgdheid uitten over deze onderzoeksresultaten, verbood de FDA uiteindelijk de verkoop van babyflessen die BPA bevatten in 2012.

In plaats van bisfenol-A gebruiken fabrikanten sindsdien bisfenol-S (BPS) en andere chemicaliën. Recente onderzoeken tonen echter aan dat deze alternatieven net zo slecht (zo niet slechter) zijn dan de oorspronkelijke stof.

Recente bevindingen tonen aan dat detecteerbare niveaus van BPS aanwezig zijn in de urine van meer dan 80 procent van de Amerikanen. Een onderzoek uit 2013 van de University of Texas Medical Branch in Galveston toonde aan dat minder dan een triljoenste van BPS de normale functie van een cel kan verstoren, wat mogelijk kan leiden tot stofwisselingsstoornissen zoals diabetes en obesitas, astma, geboorteafwijkingen of zelfs kanker.

Hoofdauteur professor Cheryl Watson zegt:

"[Fabrikanten] schrijven "BPA-vrij" op hun producten en dat is waar. Ze verbergen echter voor consumenten dat de stof die ze in plaats daarvan gebruiken niet zo uitgebreid is getest of op het soort problemen waarvan is aangetoond dat BPA ze veroorzaakt. Dat is een beetje onoprecht."

Andere onderzoekers zijn tot soortgelijke conclusies gekomen. Vorig jaar publiceerden wetenschappers een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift "Reviews of Environmental Contamination and Toxicology". Hierin staat dat "bepaalde BPA derivaten worden beschouwd als alternatieven voor BPA. Sommige van deze derivaten hebben echter ongewenste bijwerkingen die vergelijkbaar zijn met die van BPA."

Over het al dan niet vrijkomen van oestrogeen-actieve chemicaliën (OA) uit BPA-vrije producten, die in verband worden gebracht met ernstige nadelige gezondheidseffecten op "nanomolaire" niveaus, rapporteerden de onderzoekers:

"Bijna alle commercieel verkrijgbare plastic producten die we analyseerden - ongeacht het type hars dat gebruikt werd, het product zelf of de verkoper - gaven chemicaliën vrij met betrouwbaar detecteerbare OA-niveaus, inclusief producten die geadverteerd werden als 'BPA-vrij'. In sommige gevallen gaven deze producten zelfs meer chemicaliën met hogere OA-niveaus vrij dan de oorspronkelijke BPA-bevattende producten."

De beste manier om de giftige effecten van BPA te vermijden

Je kunt het beste containers van glas en voedselveilig roestvrij staal gebruiken. Beide materialen zijn volkomen veilig, natuurlijk en overal verkrijgbaar. Vervang dus geleidelijk je plastic bakjes door roestvrijstalen bakjes van hoge kwaliteit (voedselveilig, 18/8 roestvrij staal) en glas.

BPA in 16.000 voedingsmiddelen en dranken

In juni 2016 gebruikte de EWG gegevens uit de industrie om een database op te bouwen van 16.000 voedingsmiddelen en dranken die allemaal verpakt zijn in materialen die het hormoonverstorende BPA bevatten.

Veel mensen weten dat waterflessen van polycarbonaat en de meeste conserven BPA bevatten. De EWG heeft ook verschillende andere producten ontdekt die BPA bevatten.

Deze omvatten:

  • de deksels van glazen verpakkingen voor babyvoeding, augurken, gelei, salsa en andere specerijen
  • Spuitbussen (bijv. spuitbuscrème en anti-aanbaksprays)
  • Flesjes en blikjes bakolie
  • Aluminium drankblikjes
  • Metalen koffieblikken
  • Biervaten

Verminder je blootstelling aan BPA en de giftige effecten ervan door in de EWG-database te zoeken naar BPA-vrije alternatieven.

 

Bronnen (in het Engels):

Boudalia, S., Berges, R., Chabanet, C., Folia, M., Decocg, L., Pasquis, B. et al. (2014, January-February). A multi-generational study on low-dose BPA exposure in Wistar rats: effects on maternal behavior, flavor intake and development. Neurotoxicology and Teratology, 41:16-26, doi: 10.1016/j.ntt.2013.11.002

Chen, W. Y., Shen, Y. P. & Chen, S. C. (2016, February). Assessing bisphenol A (BPA) exposure risk from long-term dietary intakes in Taiwan. The Science of the Total Environment, 543(Pt A):140-6, doi: 10.1016/j.scitotenv.2015.11.029

Manfo, F. P., Jubendradass, R., Nantia, E. A., Moundipa, P. F. & Mathur, P. P. (2014). Adverse effects of isphenol A on male reproductive function. Reviews of Environmental Contamination and Toxicology, 228:57-82, doi: 10.1007/978-3-319-01619-1_3

Yan, P. P., Pan, X. Y., Wang, X. N., Wang, Z. C., Li, Z. X., Wan, Y. et al. (2013, December). Effects of bisphenol A on the female reproductive organs and their mechanisms. Zhongguo yi xue ke xue yuan xue bao. Acta Academiae Medicinae Sinicae, 35(6):683-8, doi: 10.3881/j.issn.1000-503X.2013.06.018

Shelby, M. D. (2008, September). NTP-CERHR monograph on the potential human reproductive and developmental effects of bisphenol A. NTP CERHR MON, (22):v, vii-ix, 1-64 passim

DeLuca, J. A., Allred, K. F., Menon, R., Riordan, R., Weeks, B. R., Jayaraman, A. et al. (2018, June). Bisphenol-A alters microbiota metabolites derived from aromatic amino acids and worsens disease activity during colitis. Experimental Biology and Medicine, 243(10):864-875, doi: 10.1177/1535370218782139

Johns, L. E., Ferguson, K. K. & Meeker, J. D. (2016, November). Relationships Between Urinary Phthalate Metabolite and Bisphenol A Concentrations and Vitamin D Levels in U.S. Adults: National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES), 2005-2010. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 101(11):4062-4069, doi: 10.1210/jc.2016-2134

Sabanayagam, C., Teppala, S. & Shankar, A. (2013, August). Relationship between urinary bisphenol A levels and prediabetes among subjects free of diabetes. Acta Diabetologica, 50(4):625-31, doi: 10.1007/s00592-013-0472-z

Jedeon, K., De la Dure-Molla, M., Brookes, S. J., Loiodice, S., Marciano, C., Kirkham, J. et al. (2013, July). Enamel Defects Reflect Perinatal Exposure to Bisphenol A. The American Journal of Pathology, 183(1): 108–118, doi: 10.1016/j.ajpath.2013.04.004